Pagiisa

Pagiisa ang puno't dulo ng pagiral—ang simula at hantungan ng buhay. Gaano man katotoo ang pagibig, gaano man karami ang umiibig sa isa, darating at aalis lamang siya sa kaniyang kalooban. Mistulang kabalintunaan ang lahat dahil ang isa ay nakapagiisa subalit nakikiisa rin. Lumiliit, lumalawak itong sakop ng ating pagkatao batay sa hinihingi ng pagkakataon, dahil hindi tayo maaaring pumirme sa iisang lugar. Malawak, malayo, masukal ang kalawakan at gaano man kaiksi ang buhay, malayo pa rin ang lakarin. Maraming mangyayari. Ang pagiisa ay pagpigil sa pagpapatuloy ng lakbay dahil kailangang munang bumalik sa mapa, sa kompas. Kailangan munang tumingala sa langit at magbasa ng mga bituin upang malaman kung naglalakad ba tayo sa tamang bulaos. Sa mga panahong ito na lumalayo muna tayo sa karabana, sinusubukan rin nating pakinggan ang pagkakaisa ng awit ng ating puso at ng awit ng buong kalawakan. Minsan sumisintunado tayo, pero mas madalas naghahanap lang talaga tayo ng ibang awitin. Heto ang isa pang kabalintunaan: minsan ang natatagpuan nating awitin—dahil totoong totoo ito sa atin—ang siya ring nagbabalik sa atin sa karabana, sa mas malaki at mas mahabang awit na nagdadala sa ating lahat sa susunod na bukal o ilog o pahingahan.

Solitude is the source and the end of existence—the beginning and the destination of life. No matter how true love may be, no matter how many love a person, one ultimately comes and goes within. Everything appears paradoxical, because one can be alone and yet can also be in communion. The scope of our being contracts and expands according to what circumstance demands, because we cannot remain fixed in a single place. Vast, distant, and dense is the expanse, and however short life may be, the road to be traveled remains long. Much will happen. Solitude is the restraint of the continuation of the journey, because one must first return to the map, to the compass. One must first look up at the sky and read the stars to know whether one is walking along the right trail. In these moments, when we step away for a time from the caravan, we also try to listen for the harmony between the song of our own heart and the song of the entire cosmos. At times we fall out of tune, but more often we are simply searching for another melody. Here is yet another paradox: sometimes the melody we find—because it is profoundly and truly ours—is also the one that brings us back to the caravan, to the larger and longer song that carries us all onward to the next spring or river or place of rest.